Sonbad là ai? Kẻ mộng mơ kiếm tìm cái đẹp

Đầu năm, mùng 1 tháng 1 năm 2022. Một thập kỉ mới…

Chung cư ngập hương hồng ngát và khi làn gió nhẹ nhàng khuấy động cây cối trong vườn, đâu đây qua cánh cửa mở toang lan tỏa mùi tử đinh hương ngào ngạt. Mở mắt ra nắng đã trườn vào nằm trên tràng kỷ, nhạc vẫn ghé vào vành tai du dương, rượu từ tối qua ru mình ngủ, lâu rồi mới ngủ ngon đến thế. Hanoi năm nay đón 1 cái tết yên ả, có vài ca covid, có vị men của phiêu diêu, của những thảnh thơi. Từ góc chiếc đi văng bọc chăn con công, nhân cái dịp tâm trạng tốt và yêu đời như hôm nay, tôi sẽ ngồi xuống, chấp bút và bộc bạch đôi điều về mình.

D. Sonbad

Tên đầy đủ của tôi là Don Sonbad (sinh ngày 1 tháng 5 năm 1991). Hiện tại tôi chưa có nơi ở cụ thể, vẫn bôn ba bốn bể. Là 1 podcaster, 1 blogger, 1 người thuộc trường phái nghệ thuật văn chương lãng mạn.

Xuất thân và gia đình

Không phải kiêu ngạo chứ tôi là 1 chàng trai cực kì hấp dẫn và khỏe mạnh. Tôi hoàn toàn không cố tỏ ra mình lôi cuốn nhưng từ nhỏ cô giáo chủ nhiệm đã nói khi lớn lên tôi sẽ trở thành 1 người đàn ông làm tan nát trái tim những cô gái khác. Và cô ấy đã đúng.

Từng có thời điểm tôi nghĩ rằng cuộc đời mình sẽ kết thúc lại nơi này. Khi mà 1 ngày đẹp trời, chồng của cô giáo thực tập môn ngữ văn 12 đi làm về và bắt gặp chúng tôi ôn bài trong phòng tắm nhà cổ. Thật may mắn bởi chúng tôi mới qua màn cháo lưỡi dài hơn 20 phút. Quần áo còn mặc, việc tôi làm chỉ là nhảy qua cửa sổ và trốn thoát.

Lớn lên trong ngôi làng nhỏ ở ngoại ô thành phố. Tuy cuộc sống vất vả, nhưng đó là tất cả của tôi. Chăn trâu, tắm sông, thả diều, ăn trộm ngô đồng mỗi trưa nắng. Tôi cá rằng nhiều ông công tử thành phố sẽ ghen tị với tôi khi ấy.

Cha tôi là 1 người vì gia đình mặc cho mọi tội lỗi về cờ bạc, rượu chè và thi thoảng có đánh mẹ tôi. Nhưng trên tất cả, ông vẫn là 1 người đàn ông tốt. Mẹ tôi, người con gái đã bỏ cả tương lai, gia đình và đại học để chạy theo ba tôi chỉ vì 1 bài thơ mà tôi vô tình nghe được sau này trong 1 bữa ăn tối.

Tôi là kẻ may mắn hơn bất cứ cánh đồng trang lứa nào khi đó. Học hết 12, thay vì phát dồ với những lựa chọn ngã rẽ cuộc đời. Việc của tôi chỉ cần là gói ghém đồ đạc và bỏ đi trong đêm ra thành phố thực hiện mơ ước của mình.

Lý do chính khiến tôi, 1 cậu thiếu niên hừng hực sức trẻ quyết rời bỏ vùng quê êm đềm này là bởi chính tư duy cổ hủ của bố tôi. Ông bắt ép tôi phải đi làm culi, làm thuê mướn, bất cứ công việc nào ra tiền khi đó. Nhưng ông quên rằng ngay từ nhỏ, máu làm chủ đã ngấm vào tôi.

Quá trình hoạt động

Ve sầu râm ran, đại lộ vừa mới được tưới nước. Bánh xe bus đưa tôi đi vào buổi sớm mùa hè nóng nực khi đó. Tất cả xe bus dưới ánh mặt trời nhảy múa riêng chỉ xe tôi tĩnh lặng. Hàng cây dần gần nhau và in đậm trên nền trời. Thi thoảng, trong cái mênh mông của dải đồng bằng ấy, tiến về phía tầm mắt tôi để rồi từ từ rời đi khép nẹp lại phía xa tầm mắt.

Hanoi mỗi năm đón khoảng 50 nghìn người mang theo những vì sao trong ánh mắt tới thành phố này và trong đó có tôi. Lần đầu tiên gót giày tôi dính những hạt cát nơi này, giấc mơ về 1 cuộc sống sung sướng với các cô gái chân dài luôn bủa vây lấy tôi.

Đang chìm đắm trong giấc mơ nghệ sĩ… Những bông hoa ngọc trong trắng là thế, mà lại bị đám ruồi nhặng bò lổm nhổm làm ô uế. Bên kia đường những chị sò cái hồn nhiên đứng giữa xa lộ, mời gọi trong 1 tư thế ưỡn ẹo khi coi thường mọi luật lệ giao thông. 1 tên súc sinh 19 tuổi, được cái nghèo ban phát như tôi chỉ biết nhìn họ và thèm nhỏ dãi.

Từ cái mùa hè xa xăm, tôi lật đi lật lại những ký ức khốn khổ đó và không ngừng hỏi phải chăng những kẽ nứt đời tôi bắt đầu toác ra từ dạo ấy.

Do 1 nghịch lý của tư duy hình ảnh, vùng nông thôn quê tôi thoạt đầu khiến tôi chán ghét vì cái nghèo ấy, những đàn trâu đàn bò của lũ trẻ trong xóm, dãy bạch đàn mờ đục, rơm rạ phơi rải rác 2 mép đường, đàn gia súc xổng chuồng, vườn cây ăn quả nở hoa mơ, những hàng dào bằng cây lứa che chắn kĩ vườn dưa lê sắp tới vụ thu hoạch. Nhưng dần dà, khi ra tới Hanoi đầy cao tầng và gái đẹp, quan sát kỹ. Nguyên mẫu vùng thôn dã ấy còn đẹp và thoải mái gấp vạn lần cái được gọi là thủ đô này. Còn đâu mỗi dải đồng bằng thẳng cánh cò bay, còn đâu những kỉ niệm bị cắt phăng bởi những con đường nhựa xấu xí. Còn đâu những mái ngói nhỏ xinh được thay bằng bê tông tôn thép. Màu xanh nguyên thủy, từ trên cao nhìn xuống được thay bằng màu đỏ xám xị. 1 vẻ đẹp vô dụng.

Những ngày thanh xuân của tôi, khi mới đặt chân ra cái thành phố chết tiệt này. Trong cuộc sống vật lộn điên cuồng cho cuộc sống sinh tồn, làm đủ thứ việc. Bị quỵt lương, bị đánh đập, phải ngủ vạ vật nay đây mai đó. Sau 1 thời gian dài bôn ba bươn trải, tiếp xúc đủ kiểu người. Tôi nhận ra:

Mỗi tầng lớp sẽ ra sức giảng giải về sự quan trọng của các đức tính mà việc rèn luyện chẳng cần thiết trong đời sống của họ. Người giàu sẽ nói về giá trị của tính tiết kiệm, còn người thất nghiệp sẽ hùng biện về giá trị của sự lao động.

Có đêm làm về, lên tầng thượng dãy trọ, làm ngụm bia với gói bò khô cay cay… bỗng tim tôi đầy những ngày tháng năm náo nức vui vẻ của tuổi trẻ ùa về, rồi theo dòng nước mắt chúng vèo nhanh như tia chớp ngoài tầm nhận thức. Ảo ảnh và thực tại quyện vào nhau, cuộc đời khốn khổ lúc nhỏ đã tạo dựng cho tôi 1 ý trí kiên cường và nghị lực.

Quan niệm trong các mối quan hệ của mình. Tôi có quy tắc đó là “không bao giờ hứa hẹn”.

Tôi chọn bạn vì họ đẹp, chọn người quen vì họ tốt, chọn kẻ thù vì họ tài. Và tài năng luôn tồn tại lâu hơn sắc đẹp, điều đó giải thích cho sự thật là chúng ta đều bỏ biết bao công sức cho việc rèn đi rèn lại bản thân mình.

Sonbad, người đi theo đường lối nghệ thuật văn chương lãng mạn

Có những lúc tôi mệt mỏi với sự cô đơn đen tối không đáy của tâm hồn; có những lúc tôi lại bật cười với sự hài hước đặc biệt; có những lúc lại xao lòng với nỗi đau mà đằng sau đó là 1 nụ cười. Nhưng trên tất cả, là niềm hạnh phúc vì đã tạo ra được những cảm xúc tuyệt đối vô ích thông qua những áng văn chương của mình. 1 câu mà tôi rất tâm đắc đó là.

“Ta có thể tha thứ cho kẻ tạo ra một thứ hữu ích chừng nào y còn chưa sy mê nó. Lý do duy nhất để bào chữa cho việc tạo ra 1 thứ vô ích là ta mê nó đến cùng cực, mọi nghệ thuật đều tuyệt đối vô ích – Oscar Wilde”.

Chúng ta đang sống trong cái thời đại mà đọc quá nhiều để khôn và nghĩ quá nhiều để đẹp. Ở cái đất nước này thì người ta chỉ cần có sự khác biệt và bộ não to là quá đủ để mọi cái lưỡi tầm thường uốn lên chửi mình. Lý do mà tôi đi theo trường phái này bởi lẽ, theo tôi đoán – thời gian không lâu nữa sẽ hình thành 1 chủ nghĩa khoái lạc mới. Mà ở đó những đôi trai gái không chỉ làm tình lẫn nhau mà nó sẽ được thuật lại bằng 1 câu chuyện. Như một cách vô thức, tôi đã định rõ cho mình 1 trường phái tươi mới, một trường phái mà mọi đam mê của tinh thần lãng mạn. Thứ chủ nghĩa hết sức thô tục, được nghĩ ra bởi 1 năng lực tưởng tượng không giới hạn.

Chẳng vậy mà tuổi trẻ của mình, tôi đã có những đam mê khiến tôi sợ hãi, những ý nghĩa chiếm đoạt bằng nỗi sợ, những giấc mộng giữa ban ngày, những giấc mơ trong lúc ngủ. Mà chỉ nghĩ đến tôi, tôi có thể nhuộm màu ngượng ngùng lên má. Tôi ghét việc nổi tiếng, mặc dù bản thân được chế ti tỉ biệt tài cá nhân, những mảnh văn chương có thể chắt ra bất cứ lúc nào dù chỉ từ căn phòng trọ ọp ẹp.

Nghệ sĩ như Sonbad họ giỏi sống trọng vẹn trong cái mà họ tạo ra và vì vậy cho nên họ hoàn toàn không thú vị chút nào trong cái vai đời mà họ phải đóng. Mùa hè 3 năm sau từ ngày đặt chân đến Hanoi, tôi bận bù đầu với những công trình văn chương của chính mình. Chẳng rỗi hơi đâu mà tôi đi tham gia mấy câu lạc bộ mà ở đó toàn những kẻ phàm tục. Hay rảnh rỗi ngồi xem mấy bộ phim xưa cũ với cùng mô tuýp giống nhau. Nơi mà có nàng công chúa lạc đắm vào cơn mê loạn, vào 1 ngày đẹp trời từ trên trời rơi xuống bộp 1 cái.. Ả rơi vào vòng si mê của chàng thi sĩ lang thang.

Sonbad! 1 bông hoa lạc giữa rừng cỏ dại…

Đằng sau mọi thứ tuyệt đẹp từng tồn tại phải có gì đó rất bi thảm. Những bông hoa khe khẽ kêu rào rạo. Thời tới cản không nổi… Con người rất thích cho đi những gì mà chính họ cần hơn cả. Đó là cái mà tôi gọi là tận cùng của sự rộng lượng. Chẳng vậy mà những ngày đầu, tôi nhận được rất nhiều lời phê phán, nhận xét, châm biếm, bịa đặt thậm chí chửi rủa lên áng văn thơ của tôi. Tôi hiểu cuộc đời của họ cũng cần lắm những lời như vậy, dễ hiểu thôi dân mà nghèo thì tri thức thấp. Cái xã hội Việt Nam khi ấy còn nhiều lộn xộn và cho tới cả bây giờ cũng thế. Tôi thấy nó bị chia tách bạch làm 1 mảng sáng rộng và 1 mảng tôi hẹp. 1 bông hoa thiếu máu giống hoa cúc tầm mọc ra từ kẽ đá mà tôi nhìn thấy. Tôi nhận ra sứ mệnh thượng đế dành cho mình. Tôi quyết rằng, sẽ thổi hồn vào những lời văn, những kẻ sống thiếu nó,tôi sẽ khiến tài cảm thụ cái đẹp ở những kẻ mà đời họ từng ti tiện và xấu xí, tôi sẽ vắt kiệt tính ích kỉ ra khỏi họ và rót thêm vào họ những giọt lệ cho các nỗi buồn không chỉ riêng họ. Mặc cho có phải đánh đổi bằng thời gian và những suy nghĩ ảnh hướng ít nhiều tới nét ngài của mình.

Một điều thường xảy ra là các bi kịch thực sự trong đời lại xuất hiện theo 1 lối phản nghệ thuật đến nỗi chúng làm tổn thương ta bằng sự hung hãn thô bạo, sự rời rạc tuyệt đối, sự vô nghĩa phi lý, sự thiếu vắng phong cách. Chúng ảnh hưởng đến ta hệt như sự thô tục ảnh hưởng đến ta. Chúng cho ta về sức mạnh hung ác tuyệt đối, và ta cưỡng lại chúng. Tuy nhiên, đôi lúc, 1 bị kịch có các yếu tố nghệ thuật đẹp đẽ cách ngay đời ta. Nếu những yếu tố đẹp đẽ này là thật thì toàn bộ sự việc rất dễ hấp dẫn khả năng cảm nhận của ta về hiệu ứng kịch. Đột nhiên ta thấy rằng ta không còn là diễn viên nữa, mà lại là các khán giả của vở kịch. Hoặc đúng hơn thì ta là cả 2. Ta xem chính mình, và chính nỗi ngạc nhiên với sự trình diễn này đã mê hoặc ta.

Đối với Sonbad thì chính việc tạo ra các thế giới mới là mục đích thật hoặc trong số các mục đích thật của cuộc sống. Và trong cuộc kiếm tìm các cảm giác vừa mới vừa thích, và sở hữ các yếu tố mới lạ vốn dĩ hết sức cần thiết với sự lãng mạn, Sonbad thường bám theo lối tư duy mà Sonbad biết rõ thực sự trái ngược với bản chất mình. Chìm đắm vào các ảnh hưởng tinh tế của chúng, và sau đó, bắt được sắc màu của chúng và thỏa mãn được trí tò mò của mình, thì bỏ rơi chúng với sự dửng dưng lạ lùng vốn dĩ không xung khắc với chất sôi nổi. Thật sự mà, quả thật, theo vài nhà tâm lý học hiện đại, luôn là 1 trạng thái của nó.

Có 1 cuốn sách mà Sonbad không nhớ tên đã có nói:

Đàn ông bắt đầu tình yêu với sự chân thành, và rồi bắt đầu mơ mộng. Còn phụ nữ bắt đầu tình yêu với sự mơ mộng và dần dần trở nên chân thành. Phong cách viết quý giá lạ lùng vừa chói lọi vừa tăm tối, đầy ắp tiếng lóng và từ cổ. Trong nó có những ẩn dụ kỳ dị như hoa phong lan, và sự tinh tế ở màu sắc. Đời sống cảm xúc được miêu tả bằng các thuật ngữ triết học thần bí. Đôi khi ta khó mà biết được ta đang đọc những trạng thái xuất thần của 1 thánh nhân trung cổ nào đó, hay những lời xưng tội bệnh hoạn của 1 tội đồ đương thời. Nó là cuốn sách độc hại. Hương trầm u ám dường như bám vào các trang giấy của nó và quấy rầy não bộ.

Suốt nhiều năm, Sonbad không thể thoát khỏi ảnh hưởng của cuốn sách này. Hoặc có lẽ đúng hơn là Sonbad chưa bao giờ tìm cách thoát khỏi nó. Sonbad thấy nhân vật chính, 1 thanh niên Hanoi kỳ diệu mang trong mình sự hòa trộng các khí chất lãng mạn và khoa học theo 1 cách rất lạ kỳ, đã trở thành 1 dạng nguyên mẫu của chính mình.

Lúc Sonbad nhìn con người đi qua lịch sử, Sonbad bị ám ảnh bởi cảm xúc mất mát. Biết bao điều đã bị từ bỏ, vì mục đích thật tầm thường. Những cự tuyệt ngoan cố điên rồ, những hình thức tự tra tấn và tự phủ nhận gớm guốc mà nguồn gốc là nỗi sợ và kết quả là sự tha hóa khủng khiếp hơn vô vàn lần so với sự tha hóa tưởng tượng mà họ tìm cách trốn chạy. Những nhân vật khủng khiếp kỳ lạ đã đi ngang qua sân khấu trần gian và làm cho tội lỗi thò ra kỳ diệu làm vậy.

Sonbad thấy dường như 1 lối huyền bí nào đó, đời họ đã thành đời Sonbad. Có 1 sự thật mê hoặc khủng khiếp trong tất cả bọn họ. Cậu nhìn thấy họ vào ban đêm, và hành hạ trí tưởng tượng của cậu vào ban ngày.

…

Những ngày sau đó những blog, những nhật kí của tôi thường đứng top đầu thịnh hành được nhiều người biết đến trên website. Khi nhìn lại tựa như mớ giấy lộn nhàu nát được là phẳng bằng tình yêu mà bất cứ những thi nhân nào cũng đều có xúc cảm để đặt bút viết lên nó.

1 số quan điểm về nghệ thuật và ngôn ngữ nghệ thuật của Sonbad:

• Nghệ sỹ là người tạo ra cái đẹp.
• Biểu lộ nghệ thuật và che giấu nghệ sỹ là mục đích của nghệ thuật. 
• Hình thái phê bình cao nhất cũng như thấp nhất là một dạng tự truyện. 
• Những ai thấy nghĩa xấu trong cái đẹp là đã đồi bại song không nhờ thế mà khả ái hơn. Đó là tội trọng. 
• Những ai thấy nghĩa đẹp trong cái đẹp thì đã biết tu dưỡng. Với những kẻ này thì vẫn còn hy vọng. 
• Không có những thứ như sách đạo đức và sách vô đạo đức. Sách được viết hay, hoặc viết dở. Chỉ vậy thôi. 
• Cuộc đời đạo đức của con người tạo thành một phần chủ đề của nghệ sỹ, nhưng đạo đức nghệ thuật cốt ở sự sử dụng thành thạo một công cụ không hoàn hảo. 
• Không nghệ sỹ nào muốn làm sáng tỏ điều gì. Ngay cả những điều đúng đắn cũng có thể bị làm sáng tỏ.
• Không nghệ sỹ nào có sự đồng cảm với luân thường đạo lý. Sự đồng cảm với luân thường đạo lý ở nghệ sỹ là một phong cách riêng tư không thể dung thứ. 
• Không nghệ sỹ nào từng bệnh hoạn. Nghệ sỹ có thể diễn tả mọi điều. 
• Tư tưởng và ngôn ngữ là các công cụ nghệ thuật của nghệ sỹ. 
• Sự đồi bại và đức hạnh là các chất liệu của nghệ sỹ cho nghệ thuật.
• Chính khán giả, chứ không phải cuộc sống, mới là cái mà nghệ thuật thật sự phản chiếu.
• Sự đa dạng quan điểm về một tác phẩm nghệ thuật cho thấy rằng tác phẩm ấy là mới mẻ, phức tạp và sinh động. 
• Khi các nhà phê bình bất đồng, nghệ sỹ thống nhất với chính mình. 
• Cuộc sống là nghệ thuật đầu tiên, vĩ đại nhất của mọi nghệ thuật. Bởi lẽ với nó thì mọi nghệ thuật khác dường như chỉ là 1 sự chuẩn bị.
• Tôi thường nghĩ là dường như nghệ thuật giấu được nghệ sỹ 1 cách trọn vẹn hơn nhiều so với lúc để lộ họ.