Tại sao có người ta thích, có người lại không?

Tôi nên làm gì để không vô tình bị ghét và tạo chướng ngại vật trên đường đời? Làm thế nào để biết bạn bè và đồng nghiệp của tôi ghét tôi mà không xấu hổ khi hỏi? Làm thế nào để kiểm soát hành vi và thái độ của bạn để làm hài lòng người khác?

Đây là tất cả những vấn đề thực tế có tầm quan trọng cá nhân. Và cho đến gần đây, không có câu trả lời rõ ràng cho những câu hỏi này. Để tìm câu trả lời cho những câu hỏi này và những câu hỏi tương tự. Viện Tâm lý học Colgate đã tiến hành một thí nghiệm nhằm đo lường chính xác tác động tương đối của gần 100 đặc điểm và thói quen đối với việc một người thích hay không thích chúng. Nghiên cứu này chỉ bao gồm những đặc điểm và thói quen mà chúng tôi tin rằng có thể thay đổi để tốt hơn bằng cách sử dụng sức mạnh ý chí và sự tự tin. Thí nghiệm này cho thấy có 46 đặc điểm tính cách ảnh hưởng rõ ràng đến thái độ tình cảm của những người xung quanh chúng ta. Phần còn lại, dường như quan trọng về mặt này, không có tác động đáng kể cả tích cực lẫn tiêu cực.

Những đặc tính sau đây không tạo nên khác biệt

Bạn có thể ăn mặc sang trọng như Thị trưởng Jimmy Walker hoặc Glenn Frank, hoặc truyền thống như Herbert Hoover hoặc Calvin Coolidge. Nó không quan trọng đối với những người xung quanh bạn. Họ sẽ yêu hoặc ghét bạn theo cùng một cách hết lần này đến lần khác. Sự khác biệt là bạn có giữ quần áo sạch sẽ và gọn gàng hay không. Chúng ta sẽ nói về điều này sau.

Cho dù bạn luôn nhẹ nhàng hay luôn vội vàng, thì việc người ta ghét bạn nhiều như thế nào cũng không quan trọng. Bạn có thể là một người dám nghĩ dám làm, một người làm việc xuất sắc hoặc một người thoải mái, điềm tĩnh và điềm đạm. Nhưng đừng lười biếng. Như chúng ta sẽ thấy ở phần sau, sự lười biếng có nhiều dạng. Bạn có thể nói thêm về sức khỏe của mình. Bạn có thể ngồi xuống và nói về phẫu thuật hoặc đau dạ dày mà không ghét nó. Điều này thật may mắn, vì có lẽ một phần tư thế giới không thích gì hơn là khoe khoang về những ca phẫu thuật hoặc nỗi đau thể xác của họ.

Lúc đầu, chúng tôi nghĩ nói về nỗi đau cá nhân sẽ là một tính năng quan trọng. Cá nhân tôi không thích nghe về nỗi đau của người khác. Làm tôi muốn chửi thề. Có lẽ bởi vì tôi là một người rất lạc quan và tôi thích nhìn thấy mặt tích cực của mọi thứ. Nhưng trong mọi trường hợp, kết quả cho thấy đây là đặc điểm cá nhân của tôi. Không quan trọng bạn có chắc chắn đến từng xu hay không. Những người tiết kiệm và xa hoa đều có thể kết bạn.

Bất kỳ vị trí tôn giáo có thể được tranh luận. Bạn có thể chửi thề vì thất vọng, hoặc bạn có thể thường xuyên chửi thề vì thói quen. Bạn có thể chơi khăm người khác. Nói chung, tất cả những điều trên không nên ảnh hưởng đến thái độ của người khác đối với bạn.

Giọng nói của bạn có thể khàn hoặc dễ dàng. Tính năng này làm tôi ngạc nhiên quá. Tôi thường không thích giọng nói của một số người, nhưng với người bình thường thì điều đó không quan trọng. Giọng cao hay thấp không quan trọng. Tuy nhiên, có một vài điểm quan trọng về giọng nói sẽ được thảo luận sau.

• Bạn có thể cười khúc khích hoặc trò chuyện về mọi thứ.
• Bạn có thể sử dụng những từ ưa thích.
• Bạn có thể sử dụng tiếng lóng.
• Bạn có thể nói về những chủ đề uyên bác.
• Bạn có thể nói giọng địa phương.
• Bạn có thể sử dụng các cụm từ bằng tiếng nước ngoài.
• Bạn có thể thường xuyên sử dụng những câu cửa miệng như “Đáng lẽ bạn nên nói điều đó”. Những thói quen này không có tác dụng đặc biệt.
• Bạn có thể tạm dừng giữa cuộc trò chuyện để hắng giọng tìm từ thích hợp. Bạn có thể chơi với các từ. Bạn có thể túm cổ áo người nghe hoặc ôm vào vai họ.

Tất cả những thứ này nói chung là khá an toàn. Nhưng có lẽ bạn không thích những người nói với bạn về nỗi đau hoặc khản giọng như tôi. Nếu sở thích của ai đó đặc biệt quan trọng đối với hạnh phúc hoặc sự thăng tiến của bạn, tốt nhất bạn không nên xem nhẹ quy tắc chung. Sở thích cá nhân là một chủ đề đáng được nghiên cứu đặc biệt.

Chú ý thật kỹ những đặc tính sau

Giờ đến những đặc tính quan trọng hơn đây, những điều chắc chắn khiến đa số mọi người thích bạn. Theo thứ tự quan trọng, chúng tôi cho điểm những đặc tính này từ 1 đến 3. Chín đặc tính đầu tiên trong danh sách dưới đây đều có 3 điểm.

Đã nói là phải làm. Chỉ riêng đặc tính này thôi có thể không khiến người khác thích bạn, nếu bạn có nhiều đặc tính tốt khác bù vào, nhưng nó là thứ bạn có thể đem ra đánh cược. Nó không chỉ ảnh hướng đến trách nhiệm của bạn với cấp trên, mà còn đến mối quan hệ của bạn với hầu như tất cả mọi người trong giao thiệp đơn thuần.

• Sẵn lòng giúp đỡ người khác.
• Không khoe khoang kiến thức. Giáo viên, phụ huynh hay lãnh đạo mặc định là sẽ bị ghét, chính vì bản chất công việc mà họ phải làm. Những người muốn được yêu thích thì phải cố gắng bù lại bằng những đặc tính khác. Ví dụ, họ phải có hai đặc tính nêu trên.
• Không cho phép bản thân cảm thấy trên cơ đồng nghiệp, và cẩn thận kẻo họ cảm thấy bạn kiêu ngạo.
  Đừng khiển trách người khác khi họ làm gì đó phật lòng bạn.
• Đừng phô trương trong lời nói. Dù nhiều người hay có thói quen kể những câu chuyện khó tin, và điều này cũng vô hại trong đa số trường hợp, nhưng đây là một trong những đặc tính quan trọng làm tiền đề để ghét một người. Chúng tôi không đi sâu đến mức khẳng định rằng kể một câu chuyện hão huyền sẽ làm mất đi một người bạn, nhưng thói quen nói quá kéo dài thì chắc chắn là có đấy.
• Đừng chế nhạo sau lưng người khác. Có một ví dụ cụ thể. Tôi biết một giáo đốc điều hành của một công ty, một người đàn ông khá khôn ngoan trong các vấn đề giao tiếp. Công ty của ông thống trị một thị trấn nhỏ. Khi ông đến người dân nơi đó gần như gõ trống khua chiêng để chào đón. Sáu tháng sau ông lại không thể nhờ một người dân nào cho đi nhờ xe mà họ không cau có cả.

Người đàn ông này có tài năng phi thường. Đó không phải là bất cứ điều gì bên ngoài công việc khiến anh ấy gặp rắc rối, đó là điều gì đó xảy ra sau giờ làm việc. Tại sân gôn 9 lỗ địa phương, chờ thư buổi tối ở bưu điện, tôi kể những câu chuyện cười đáng xấu hổ và bắt chước các động tác nhảy cho những người dân làng khác mua vui. Một người bạn sử dụng một câu lạc bộ. Thật buồn cười, nhưng nó khiến tôi lo lắng, “Mai tôi có thể cười với bạn.”

Đừng mỉa mai. Thói quen này kích thích phản ứng tinh thần của người khác giống như thói quen chế giễu ở trên.

Đừng cứng rắn.

Đây là tất cả những đặc điểm tôi cung cấp cho 3. Điều này đủ để chúng ta có một ý tưởng khá khách quan về sự thích và không thích của mọi người và nguyên nhân của chúng. Mọi người thường không thích những người nói nhiều, họ không thích những người không thể tin tưởng và họ không thích những người không muốn giúp đỡ người khác. Những tính năng toàn diện này có vẻ rất mạnh mẽ. Tất cả những điều không thích này đều chứa đựng phẩm chất đạo đức tốt. Đó là một phẩm chất tiềm ẩn sâu xa hơn nhưng hời hợt hơn, chẳng hạn như dễ bị ảnh hưởng bởi rượu chè, cờ bạc và những chuyện thị phi. Những biểu hiện này không ảnh hưởng đến cách người khác đối xử với bạn.

Trước khi chuyển sang các đặc điểm ở mục 2, bạn nên biết về các giả thuyết tâm lý liên quan để áp dụng chúng cho các đặc điểm còn lại. Dựa trên dữ liệu và cuộc trò chuyện với những người tham gia nghiên cứu, chúng tôi thường không thích mọi người vì một trong ba lý do. Tôi không thích họ vì tôi sợ họ. Họ thường hay mỉa mai và có thể bị chế giễu sau lưng. Chúng tôi không thích họ vì họ làm tổn thương bản ngã của chúng tôi. Họ thích chỉ đạo, họ thống trị, họ biết nhiều hơn chúng ta và họ đè bẹp chúng ta theo một cách nào đó. Tôi không thích họ vì họ làm những điều nhỏ nhặt khiến tôi khó chịu. Đặc điểm 3 hoặc 2 có liên quan chặt chẽ với lòng tự trọng thấp hoặc sợ hãi. Ngược lại, những đức tính tốt dù ở phương diện nào cũng mang lại niềm vui và sự phấn khởi về mặt cảm xúc cho những ai tiếp xúc với chúng. Trên thang điểm 1, những đặc điểm ít quan trọng hơn có nhiều khả năng gây khó chịu hoặc khó chịu.

Dưới đây là những đặc tính điểm 2

• Giữ quần áo gọn gàng và tươm tất. Sự sạch sẽ gần như là một đức hạnh vĩ đại nhất. Nó được yêu thích tương đương với độ tin cậy và sự giúp đỡ.
• Đừng cười nhạo sai lầm của người khác. Không bao giờ cười nhào một người vì họ ăn mặc kỳ quặc đến nơi công cộng, hay dùng sai nĩa trên bàn ăn, hoặc đi ngoài đường mà đuôi áo sơ mi không đóng thùng hết. Muốn cười hãy đi xem phim, đi nhạc hội, hoặc đọc báo Pháp luật và Đời sống. Đừng lấy người khác ra làm trò cười trong cuộc sống.
• Không tỏ thái độ thiếu tôn trọng đối với người khác giới. Dù đa số mọi người không phản đối những câu chuyện bất minh, nhưng chắc chắn họ sẽ phản đối những thái độ miệt thị đối với người khác giới.
• Đừng cố vạch lá tìm sâu với tất cả mọi người. Cũng như rất nhiều đặc tính làm người ta ghét, hành vi này thường gia tăng theo số tuổi, đặc biệt là ở tuổi cao. Việc tuổi tác khuếch đại những đặc tính khó ưa như thế này giải thích được vì sao người trẻ thường nghĩ mình khó nói chuyện được với người lớn tuổi.
• Đừng chỉnh sửa lỗi sai của người khác. Đừng cố gắng tỏ ra là cảnh sát chính tả hay một quyển sách đạo đức với bạn bè. Nếu họ muốn nghe chỉ trích, họ hoàn toàn có thể hỏi, hoặc biết được sai sót của mình bằng một quyển sách chính thống. Đưa ra lời khuyên tưởng chừng là háo phóng ấy không đem lại lợi ích gì cả.
• Đừng đùa giỡn ảnh hưởng đến người nghe. Khá tương đồng với việc chế nhạo sau lưng người khác, nhưng không hoàn toàn giống nhau.
• Đừng cố làm theo ý mình. Điều này không giống với cư xử hách dịch! Nếu cấp trên của bạn bảo bạn làm một việc theo một cách nhất định, đừng bướng bỉnh tiếp tục làm theo cách cũ bạn hay làm.
• Đừng nổi giận.
• Đừng bắt đầu một cuộc tranh cãi.
• Mỉm cười ôn hòa.
• Đừng nói chuyện không ngừng. Không quan trọng giọng của bạn cao hay thấp, khàn hay lảnh lót, hoặc bạn dùng câu cửa miệng, từ tiếng nước ngoài, hay tiếng lóng. Những thói quen này đều khá trung lập, nhưng nói dài nói dai nói không ngừng thì khác. Tật này có vẻ phổ biến ở nữ giới hơn ở nam giới, nhưng chúng tôi nhận thấy trong một vài thực nghiệm, nam giới trẻ tuổi nói nhiều hơn nữ giới trẻ tuổi. Ngoài ra, người trẻ nữ không thích đặc tính này ở người bạn khác giới của mình.
• Đừng hiếu kỳ chuyện của người khác.

Những đặc tính sau có điểm 1.

• Đừng nhờ vả người khác.
• Đừng mất kiên nhẫn với những ý tưởng hiện đại.
• Đừng nói về những vấn đề cá nhân. Bạn có thể nói về sức khỏe, nhưng đừng bàn luận về những vấn đề khác, như là khó khăn tài chính, gia đình bất hòa, hoặc những điều xấu tính mà người khác đối xử với bạn.
• Đừng lan truyền lời đồn. Những kẻ ngồi lê đôi mách còn chẳng được chính đồng đạo của mình ưa thích.
• Luôn vui tươi.
• Sống nhiệt tình, chứ không phải thụ động.
• Đừng phát âm sai. Trong vở kịch “A Kiss for Cinderella” (Nụ hôn cho nàng Lọ Lem), James M. Barrie đã dùng đặc tính này làm một cách thông minh để xây dựng sự khó ưa của một nhân vật, người cảnh sát thường xuyên mắc lỗi phát âm.
• Đừng hoài nghi người khác đang cố gắng lừa bạn.
• Đừng lười biếng. Là một nhân viên áp lực hay thoải mái đều không ảnh hưởng cụ thể đến độ yêu thích của bạn, nhưng nếu lười biếng, bạn sẽ bị ghét đấy.
• Đừng mượn đồ.
• Đừng sữa chữa lỗi sai của người khác.
• Đừng cố gắng khiến người khác tin điều bạn tin. Thói quen này cũng tương tự với bắt đầu một cuộc tranh cãi.
• Đừng tuyên truyền chính trị.
• Đừng nói quá nhanh. Nói nhiều thì điểm 2, nói nhanh thì điểm 1.
• Thích để được thích.

Có một giai đoạn trong thực nghiệm chúng tôi bảo người tham gia viết ra thật nhanh chữ viết tắt tên của người mà họ rất không thích. Nửa phút sau chúng tôi bảo mọi người dừng bút. Trong nửa phút đó có người chỉ nghĩ được một cái tên làm họ ghét. Có người khác viết được tận 14 người. Có người vừa đặt bút viết đã rất nhanh nghĩ ra được người mà họ ghét.

Thực nghiệm này cho thấy người không thích nhiều người nhất lại chính là người bị có nhiều đặc tính hay bị ghét nhất. Điều này khiến chúng tôi tự tin nói rằng nhìn chung thì nếu bạn ghét nhiều người thì ngược lại có thể bạn cũng bị nhiều người không ưa. Và tương tự nếu bạn thích nhiều người bạn cũng có thể được nhiều người yêu mến.

Nguồn: The Art of Manliness