Tôn trọng nỗi buồn của người khác

Có một dạo tôi bị trầm cảm, và khi nói chuyện với chị tôi, chị ấy bảo, “Chắc phải có vấn đề gì đó thì em mới như vậy, hoặc là do em yếu hơn chị chứ chị còn trải qua nhiều chuyện hơn em nhưng giờ chị vẫn ổn. Em hãy nghĩ tích cực lên đi.”

“Nghĩ tích cực đi”, “Mới vấp ngã có chút mà đã vật vã như thế, sau này gặp chuyện lớn hơn thì làm thế nào?”, “Sao em yếu đuối thế, có chút chuyện như vậy mà cũng không vượt qua được”, “Chị còn trải qua nhiều chuyện tồi tệ hơn em nhưng chị vẫn vượt qua được đấy thôi. Đấy là do em, em phải mạnh mẽ hơn”, “Sống sung sướng từ nhỏ quen rồi, giờ chịu có chút khổ cũng không chịu được”. Đây là những câu tôi thường hay nghe được, không chỉ từ người thân mình mà còn từ những người xung quanh và đây cũng là những câu nói dễ gặp nhất ở phần comment dưới những câu chuyện chia sẻ nỗi buồn mà chúng ta thường hay thấy ở trên mạng.

Dù rằng những câu nói trên có xuất phát từ ý tốt muốn động viên, muốn khích lệ, hay muốn người nghe cảm thấy chuyện của họ không tệ đến mức đó thì trên thực tế những lời khuyên này lại mang hơi hướm đổ lỗi và khiến cho người nghe cảm thấy tồi tệ hơn mà thôi. Sẽ không ai buồn nếu người ta có thể chọn cách vui, như trong bài “Tại Sao Không Khuyến Khích Người Buồn” đăng trên trang dưới đây.

Khả năng phục hồi, sự dẻo dai về tinh thần và khả năng nhạy cảm hoặc khả năng chịu đựng chấn thương khác nhau ở mỗi người dựa trên kinh nghiệm, môi trường, bẩm sinh và thậm chí cả đặc điểm di truyền. Tất nhiên, tất cả những yếu tố này nằm ngoài sự lựa chọn hoặc kiểm soát của một người. Vì vậy, chẳng ích gì khi bảo ai đó hãy suy nghĩ tích cực và đừng quá nhạy cảm.

Trong 5 yếu tố cá nhân, bệnh thần kinh bao gồm nhạy cảm, yếu tố di truyền chiếm đến 40%, cộng với bẩm sinh đã như vậy, rồi đến ảnh hưởng của môi trường, trường lớp. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cho rằng ảnh hưởng của di truyền học lớn hơn ảnh hưởng của môi trường đối với các rối loạn thần kinh. Không muốn thấp thì thấp, muốn không nhạy thì không nhạy. Những người có điểm tâm thần kinh cao có nhiều khả năng bị rối loạn tâm trạng như trầm cảm và rối loạn lưỡng cực.

Giả sử đầu óc bạn là một sợi dây chun, độ căng của nó là bao nhiêu bạn có thể chịu được sức căng đó, và bạn không thể chọn chất liệu cho sợi dây chun này. Nếu bạn may có độ co giãn từ những chất liệu tốt (gen, môi trường, gia đình…) thì độ co giãn tốt và độ co giãn cũng được cải thiện. Nếu bạn không may cầm phải một sợi dây chun xấu, thì dù bạn có đổ bao nhiêu thứ lên thanh cốt thép, nó cũng chỉ có thể cải thiện độ căng thêm 1,2cm trước khi đứt. Và nếu bạn kéo căng nó quá mức, độ đàn hồi sẽ giảm dần, làm suy yếu mức độ phục hồi căng thẳng. Đôi khi một chút căng thẳng, một vấn đề căng thẳng nhỏ cũng có thể khiến dây chun bị đứt vì không còn tính đàn hồi.

Một ngày nọ, một người bạn của tôi nói với tôi rằng khi cô ấy đến tư vấn, người tư vấn đã nói với cô ấy. “Tại sao các anh chị em của tôi đã trải qua điều đó, và nó bình thường, nhưng tôi lại bị rối loạn tâm thần? Bạn đã nghĩ về nó chưa? Đây là một câu hỏi rất vô tâm và hoàn toàn đi ngược lại các quy tắc liên quan đến tâm lý trị liệu hoặc tư vấn. Và điều đáng sợ nhất là không ai suy nghĩ thấu đáo hay thừa nhận sự khác biệt bởi vì nó thoạt nhìn có vẻ không sai.