Vực dậy sau biến cố

Chuyển tiếp là thời điểm dễ bị tổn thương nhất trong cuộc đời mỗi chúng ta. Khi đang trải qua một quá trình chuyển đổi, chúng ta đang trút bỏ nhiều niềm tin và nguồn lực đã phục vụ mình trong quá khứ và tiếp nhận những thói quen và ý tưởng mới có thể sẽ hữu ích trong tương lai. Thay đổi là không thể tránh khỏi, chúng ta chỉ có thể hoặc thích nghi với chúng để phát triển bản thân hoặc cảm thấy ngộp thở trước guồng quay cuộc sống mà buông xuôi.

Cuốn sách LÀM CHỦ SỰ THAY ĐỔI – VỰC DẬY SAU BIẾN CỐ của tác giả Bruce Feiler nghiên cứu sâu hơn về các giai đoạn chuyển tiếp và cách chúng ảnh hưởng đến chúng ta. Theo Feiler, cuộc sống tuyến tính đã chết và sự gián đoạn lớn có thể xảy ra bất cứ lúc nào. Anh tin rằng mỗi chúng ta trải qua 3-5 lần gián đoạn lớn, (mà anh ấy gọi là trận động đất) trong cuộc đời của mình và 30-40 lần gián đoạn đáng kể trong cuộc sống, điều có khả năng rẽ cuộc sống của ta sang trang hoàn toàn mới.

Những nguyên nhân phổ biến nhất của những gián đoạn này là gì? Đây là những sự kiện mà bạn có thể nghĩ đến – cái chết của các thành viên trong gia đình, bệnh hiểm nghèo, công việc hoặc nghề nghiệp mới, kết hôn, ly hôn, sinh con, hoặc thiên tai bão lụt…Một số gián đoạn là những điều dễ chịu và một số khác lại gây nguy hiểm, và trừ khi chúng ta tiếp cận những thay đổi cuộc sống như vậy với thái độ đúng đắn, chúng có khả năng áp đảo chúng ta và khiến chúng ta hoàn toàn chệch hướng.

Feiler đã thực hiện một thứ mà anh gọi là dự án câu chuyện cuộc đời, trong đó anh phỏng vấn sâu khoảng 225 người từ khắp nước Mỹ và hỏi họ về những điểm cao và điểm thấp trong cuộc đời họ, những bước ngoặt và sự chuyển đổi khiến họ thay đổi nhiều nhất. Anh ấy đan xen những câu chuyện của những người này trong suốt cuốn sách và nó tạo ra một cách thú vị để minh họa quan điểm của anh ấy về quá trình chuyển đổi.

Cuốn sách rất kỹ lưỡng, trình bày chi tiết về 52 yếu tố gây rối loạn khác nhau thuộc năm loại chung – tình yêu, công việc, sức khỏe, danh tính hoặc niềm tin. Anh khẳng định rằng hầu hết chúng có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, và có thể tập hợp lại với nhau hoặc lan rộng ra. Theo tác giả này, không có cái gọi là “khủng hoảng tuổi trung niên”, và những câu chuyện cuộc đời thường không diễn ra theo bất kỳ loại kịch bản nào có thể đoán trước được.

Thật dễ dàng trong thời kỳ thay đổi và chuyển đổi mà ta muốn níu kéo quá khứ, nhưng điều này không có lợi cho sức khỏe và cũng không bền lâu. Thay đổi là không thể tránh khỏi, và chìa khóa để tinh thần khỏe mạnh hơn trong thời gian thay đổi là thích nghi và phát triển. Mọi người phải chuyển từ phản kháng sang chấp nhận (theo cách riêng của chúng ta) và nắm quyền tự quyết trong quá trình chuyển đổi thay vì thụ động chờ đợi nó xảy ra với mình.

Quá trình chuyển đổi có ba giai đoạn theo cuốn sách – tạm biệt quá khứ, khoảng giữa lộn xộn và khởi đầu mới. Ta có thể thực hiện tất cả ba giai đoạn cùng một lúc. Tạm biệt quá khứ có thể là giai đoạn đau đớn nhất, sẽ rất hữu ích nếu bạn nhận được sự giúp đỡ từ người khác trong thời gian dễ bị tổn thương này. Trong thời gian tạm biệt quá khứ, chúng ta nhận ra rằng một cái gì đó sai lầm trong đời và tìm cách để sửa chữa nó. Khi chúng ta nhận ra rằng những sửa chữa nhỏ sẽ không còn hiệu quả nữa và phải thực hiện những thay đổi lớn thì chúng ta phải đối mặt với nỗi đau đến từ việc tạm biệt một phần cuộc đời của mình.

Khoảng giữa lộn xộn đúng với tên gọi của nó – lộn xộn. Đó là lý do tại sao chẳng ai muốn quay lại trường học, quay lại cảnh hẹn hò, đánh giá lại niềm tin tôn giáo hoặc chính trị hoặc dọn ra khỏi ngôi nhà bừa bộn của họ. Thay đổi có thể mang đến sự hỗn loạn và nỗi sợ hãi, điều này có thể khiến mọi người mắc kẹt trong những tình huống tồi tệ trong nhiều năm. Có quá nhiều quyết định, quá nhiều thứ có thể sai và cả tá rủi ro không thể biết trước được. Việc quay đầu về với những gì chúng ta đã biết luôn dễ dàng hơn, nhưng giai đoạn này rất cần thiết cho sự phát triển.

Để đối phó với những bất ổn của trung tâm lộn xộn, Feiler có một số quy tắc mà anh ấy tìm thấy từ các cuộc phỏng vấn của mình để giúp đỡ những người khác.

– Quy tắc Matisse – Thử nghiệm những cách làm mới khi những cách cũ không hiệu quả. (Matisse đã sử dụng kéo để tạo ra những tác phẩm nghệ thuật tuyệt vời khi anh ấy bị giam cầm trong nhiều năm trên xe lăn và không thể vẽ)
– Quy tắc Baldwin – Viết về những trải nghiệm của bạn, giành quyền kiểm soát câu chuyện và ghi lại bản thân vào một cuộc sống mới như James Baldwin đã làm.
– Quy tắc Tharp – Sử dụng những thứ cũ và quá khứ của bạn làm bàn đạp cho những cảm hứng mới.
– Quy tắc Feldenkrai – Di chuyển cơ thể để kích thích các con đường mới trong não giống như phương pháp Feldenkrais nổi tiếng đã làm cho hàng nghìn người.

Nếu bạn kiên trì, bạn sẽ trải qua giai đoạn cuối cùng – sự khởi đầu mới, giai đoạn mạnh mẽ và hy vọng nhất trong ba giai đoạn chuyển đổi. Feiler khuyên bạn nên chia sẻ những câu chuyện của mình với những người khác và để ý đến “những khoảnh khắc bình thường đầu tiên” của cuộc sống mới mà bạn đang có.

Cuốn sách này chứa đựng nhiều câu chuyện phong phú và cách dẫn chuyện sinh động. Nó khuyến khích chúng ta nghĩ về quá trình chuyển đổi của mình như những cuộc hành trình mà chúng ta chịu trách nhiệm chứ không phải nạn nhân. Nó thúc đẩy chúng ta nhìn vào những thay đổi lớn trong cuộc sống của chúng ta và tìm kiếm những kinh nghiệm để học tập và những điều mang tính xây dựng từ nó. Miễn là chúng ta vẫn đang học hỏi, chúng ta sẽ luôn tiến bộ mỗi ngày. Đó là cách ta tìm thấy ý nghĩa đích thực của cuộc đời mình.